En Sık Kullanılan 10 Linux Komutu

Linux kerneli, günümüz dünyasında, sadece sunucular üzerinde değil, son kullanıcıların masaüstü işletim sistemlerinden akıllı telefonlara, beyaz eşyalardan akıllı ev teknolojilerine kadar her alanda kullanılabiliyor.

Linux Hosting kullanıcıları, paylaşımlı hosting sistemlerinden faydalandığı için, komutlar ile pek haşır neşir olmasa da, özellikle linux sanal sunucu (linux vps, linux vds) veya linux sunucu kullananlar terminal üzerinden işlem yapmak zorunda kalabiliyor.

Linux kullanıcıları için temel seviyedeki, basit 10 komutu listeliyoruz. Unutmadan, Linux üzerindeki komutların büyük küçük harf duyarlı olduğunu, dolayısıyla tüm komutları küçük harfle kullanmanız gerektiğini belirtmek gerekiyor.

1. cd komutu

cd komutu Windows komut arayüzünde olduğu gibi, dizin değiştirmek için kullanılır. cd komutu ile beraber, gitmek istediğiniz dizinin tam yolunu belirtmeniz gerekir.

cd /var/www/html/

şeklinde kullanılır. Eğer dizin belirtmezseniz, kök klasörünüze (root) yani ev dizininize gidecektir.

Ayrıca iki nokta ile beraber bir üst dizine çıkmak için kullanılır;

cd ..

2. cp komutu

cp komutu copy kelimesinin kısaltılmış halidir ve dosya veya dizin kopyalama işlemleri için kullanılır. Kullanımı;

cp <kaynak> <hedef>

şeklindedir. Kopyalamak istediğiniz dosyayı ve kopyalacağınız ismini yazmanız gerekir.

cp dosya1 dosya2

veya dosyayı aynı isimle (veya farklı isimle) farklı bir dizine kopyalayabilirsiniz.

cp dosya1 /var/www/html/

Klasör kopyalamak isterseniz [R] parametresi kullanmanız gerekir.

cp -R klasör_ismi yeni_klasör_ismi

Aynı şekilde farklı bir dizin içerisine de kopyalayablirsiniz.

cp -R klasör_ismi /var/www/html/yeni_klasör_ismi

cp komutunun bir çok parametresi daha bulunur.

3. mv komutu

mv komutu da move kelimesinin kısaltılmıştır halidir ve dosya veya klasörü taşımaya yarar. Windows üzerindeki kes – yapıştır (CTRL+x – CTRL+v) halinin daha kısa sürede kullanım halidir.

mv komutu kullanımı;

mv dosya1 dosya2

Farklı bir dizine taşımak için;

mv dosya1 /var/www/html/

Klasör taşımak için;

mv klasör_ismi yeni_klasör_ismi

Klasörü farklı bir dizine taşımak için de aynı işlemi yapabilirsiniz.

4. cat komutu

cat komutu, en basit haliyle istediğiniz dosyanın içeriğini ekranda gösterir.

Kullanımı;

cat dosya_ismi

Ayrıca bir dosyadaki satır sayısını saymak için de kullanılabilir;

cat  | wc -w dosya_ismi

5. df komutu

df komutu, kullandığınız dosya sistemindeki boş alan miktarını öğrenmek için kullanır.

df komutu kullanımı;

df

Anlam açısından en sık kullanılanı [h] parametresi ile kullanımıdır.

df -h

6. du komutu

du komutu bulunduğunuz dizin içerisindeki toplam dosya boyutunu öğrenmek için kullanılır.

du komutu kullanımı;

du
veya
du /hedef_dizin

df komutunda olduğu gibi, en yaygın kullanımı [h] parametresi iledir.

du -h

7. free komutu

free komutu, linux sunucunuzdaki kullanılan ve boşta olan ram (memory) miktarını ekrana basar.

Kullanımı;

free

Ayrıca swap (takas alanı) alanının da görüntülenmesini sağlar.

[h] parametresi ile yine gigabyte cinsinden görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.

free -h

8. rm komutu

rm komutu, remove kelimesinin kısaltılmış halidir ve dosya veya klasör silmeyi sağlar.

rm komutu kullanımı;

rm dosya_ismi

Yaygın olarak [r] ve [f] parametreleri ile beraber kullanılır. Klasör silmek için [r] parametresi Linux’un “emin misiniz?” sorusu ile uğraşmamak için de [f] parametresi ile beraber kullanılır.

rm -rf klasör_ismi/

9. top komutu

top komutu, Windows işletim sistemlerindeki görev yöneticisi ile eş değer olup çok daha detaylı bir çıktı üretir.

top

top komutu ile kullanıcılarının kullandığı prosesleri, kullandıkları ram ve cpu miktarlarını görüntüleyebilirsiniz.

10. ls komutu

ls komutu, dosya veya klasörleri listelemek için kullanılır.

ls

Bulunduğunuz dizin içerisinde dosya ve klasörleri listeler.

ls -a

[a] parametresi bulunduğunuz dizindeki gizli dosyaları da gösterir.

ls -al

Hem gizli dosyaları hem de uzun formatta listeler.

ls /var/www/html/

şeklinde farklı bir dizindeki, klasör ve dosyaları listeyebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Linux’ta klasör boyutunu öğrenmek için hangi komut kullanılır?
du -h komutu ile bulunduğunuz dizindeki klasörlerin boyutlarını görebilir, du -sh klasör_ismi ile tek bir klasörün toplam boyutunu öğrenebilirsiniz.

Bir dosyanın içeriğini görmek için cat dışında hangi komutlar kullanılabilir?
Alternatif olarak less, more ve head / tail komutları da dosya içeriğini satır satır veya belirli kısımlarıyla görüntülemek için kullanılabilir.

rm -rf komutu neden tehlikelidir?
rm -rf komutu, belirtilen klasörü içindeki tüm dosyalarla beraber kalıcı olarak siler. Geri dönüş olmadığı için yanlış dizinde kullanmak ciddi veri kaybına yol açabilir.

Linux’ta sistem kaynaklarını izlemek için top dışında hangi araçlar vardır?
htop, atop ve glances gibi gelişmiş araçlar daha detaylı ve renkli bir arayüzle CPU, RAM ve proses takibi yapmanıza imkan tanır.

Linux’ta boş disk alanını öğrenmenin en hızlı yolu nedir?
df -h komutu ile tüm disklerin toplam, kullanılan ve boş alan bilgilerini insan tarafından okunabilir formatta görebilirsiniz.

Sunucuda en çok RAM tüketen işlemleri nasıl görebilirim?
top veya htop komutlarıyla çalışan süreçler listelenebilir. Listeyi RAM kullanımına göre sıralamak için top çalıştırıldıktan sonra M tuşuna basabilirsiniz.